میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی
قائم مقام فراهانی، میرزا ابوالقاسم (۱۱۹۳-۱۲۵۱ه ق)، مشهور به قائم مقام، وزیر، دیوانی، و صدراعظم دوره قاجار، متولد «هزاوه» فراهان. پس از فراگیری دانش‌های معانی بیان و عروض، لغت عرب، عرفان، ریاضی، اخلاق و…۱ به واسطه پدرش میرزا عیسی (میرزا بزرگ قائم مقام) در دستگاه حاجی ابراهیم‌خان کلانتر راه یافت. در ابتدا منشأت دولتی را می‌نگاشت و به حمایت حاجی ابراهیم خان در سلک خدمتگزاران دیوان درآمد.۲ قائم مقام تا سال ۱۲۲۶ق در تهران به خدمات دیوانی اشتغال داشت. پس از مرگ برادرش میرزا حسن که پیشکاری عباس میرزا نایب‌السلطنه را داشت به درخواست پدرش به تبریز آمد و به جای برادرش پیشکاری عباس میرزا را عهده‌دار شد و در سفر و حضر ملازمت خدمت عباس میرزا را داشت.۳ پس از فوت پدر مشاغل و وظایف او را به دست آورد.
او را سید الوزراء نیز گفته‌اند. در سال ۱۲۳۸ق لقب قائم مقام به وی اعطا شد.۴ به سعایت معاندان، عباس میرزا از فتحعلی شاه خواست او را عزل کند. فتحعلی شاه او را به تهران احضار کرد و این انفصال دو سال به طول انجامید.۵ قائم مقام در اوائل جنگ‌های دوم ایران و روس مجدداً به خدمت عباس میرزا در آمد.۶ در سال ۱۲۴۱ق با دختر فتحعلی‌شاه گوهر ملک خانم ازدواج کرد.۷ با شروع مرحله دوم جنگ‌های ایران و روس او مخالف شروع جنگ بود.۸ در قرارداد ترکمانچای جزو هیأت اعزامی ایران بود.۹ پس از شروع اغتشاشات داخلی در یزد، کرمان، خراسان، به دستور فتحعلی شاه، عباس میرزا به سرکوبی این شورش اعزام شد و قائم مقام نیز همراه ولیعهد بود.
پس از سرکوبی آنها به همراه عباس میرزا به تهران آمد.۱۰ در سال ۱۲۴۸ق عباس میرزا مأمور حمله به هرات شد اما به علت کسالت، پسرش محمدمیرزا عهده‌دار جنگ شد و قائم مقام نیز با سپاهی به حمایت وی اعزام شد.۱۱ با مرگ عباس میرزا، قائم مقام از ولیعهدی محمدمیرزا حمایت کرد، ولیعهد نیز او را به سمت وزارت خود انتخاب کرد.۱۲ پس از مرگ فتحعلی شاه، محمد میرزا با حمایت قائم مقام توانست بر سایر مدعیان سلطنت غالب آید و به پادشاهی برسد، و مقام صدارت عُظمی را به قائم مقام واگذار کند.
قائم مقام با دخالت بیگانگان به مبارزه پرداخت و در اداره و تدبیر امور مملکت تا آنجا پیش رفت که بدون اعتنا به شاه به اداره امور می‌پرداخت و حتی گزارش‌های روزانه خود را به شاه ارائه نمی‌کرد. مخالفان وی که عبارت بودند از درباریان، سفارت‌های خارجی و شاهزادگان که هر یک از وی کینه داشتند این امر را بهانه قرار داده و به محمدشاه این مطلب را القاء کردند که قائم مقام قصد تغییر تاج و تخت را دارد.۱۳ سرانجام محمدشاه مخفیانه دستور قتل او را داد و مأموران وی را شبانه خفه کردند (۳۰ صفر ۱۲۵۱ق). او را در حرم عبدالعظیم(ع) دفن کردند.